BEN İLMİN ŞEHRİYİM ALİ KAPISIDIR
ilim şehri hadisi sünni kaynaklarında
حديث أنا مدينة العلم وعلي بابها في أهل السنة
BİSMİLLAHİR RAHMANİR RAHİM
HAMD OLSUN ALEMLERİN RABBİNE VE
SELAM OLSUN MEVLAMIZ MUHAMMEDE
VE TERTEMİZ EHLİ BEYTİNE
bundan sonra… geçen çalışmamızda
Nebi s.a.a’in “ben ilim şehri Ali ise onun kapısıdır” kelamını İslami/Şii kaynaklardan sahih senedlerle ve belgeli bir şekilde sizlerle paylaşmıştık. inşaAllah bu çalışmamızda ise hadisi sünni kaynaklarından aktaracağız. İslami/Şii kaynaklarda olduğu gibi sünni kaynaklarda da bu hadis değişik senedler ile farklı sahabelerden rivayet edilmiştir. inşaAllah çalışmamızda her sahabeden rivayet edilen hadisi ayrı ayrı kaynaklardan aktaracağız. 1. imam Ali a.s hadisi: bu hadisi Ahmed b. Hanbel ve Taberi başta olmak üzere bir çok muhaddis değişik senedlerle Hz. Ali a.s’dan rivayet etmiştir. resimde gördüğünüz Ahmed b. Hanbel’in “Fedail es-Sahabe” adlı kitabıdır, işaretlediğim yerde şu ifadeler var: حدثنا إبراهيم قال نا محمد بن عبد الله الرومي قال نا شريك عن سلمة بن كهيل عن الصنابحي عن علي بن أبي طالب قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم أنا دار الحكمة وعلي بابها bana İbrahim anlattı, dedi ki: bana Muhammed b. Abdullah er-Rumi anlattı, dedi ki: Şerik bana Seleme b. Kuheyl’den, o Sanabih’den, o da Ali b. Ebu Talib’den anlattı, dedi ki: Rasulullah s.a.a dedi ki: “ben hikmet evi ve Ali onun kapısıdır” Ahmed b. Hanbel, “Fedail es-sahabe”, 2/634-635, hadis 1081 hadisi Taberi “Tehzibul Asar”, 4/123, hadis 1414‘de; Ebu Nuaym el-İsfehani “Marifetus Sahabe”, 1/106, hadis 347‘de; ibni Asakir “Tarihi Dimeşk”, 42/378, hadis 44629‘da Hz. Ali a.s’dan rivayet etmiştir. hadisi kendi kitabında rivayet eden Ebu Cafer et-Taberi hadis hakkında diyor ki: وهذا خبر صحيح سنده ve bu haberin isnadı sahihtir. Taberi, “Tehzibul Asar”, 4/123, hadis 1414 2. ibni Abbas r.a hadisi: bu hadisi Hakim en-Nişaburi ve Hayseme b. Süleyman rivayet etmiştir. resimde gördüğünüz sünni muhaddis Hayseme b. Süleyman’ın “min hadisi Hayseme” adlı kitabıdır, işaretlediğim yerde şu ifadeler var: حَدَّثَنَا ابْنُ عَوْفٍ، حَدَّثَنَا مَحْفُوظُ بْنُ بَحْرٍ الأَنْطَاكِيُّ، حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ مُحَمَّدٍ الأَنْصَارِيُّ الْكُوفِيُّ، عَنْ أَبِي مُعَاوِيَةَ، عَنِ الأَعْمَشِ، عَنْ مُجَاهِدٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا مَرْفُوعًا أَنَا مَدِينَةُ الْحِكْمَةِ، وَعَلِيُّ بَابُهَا bana ibni Avf anlattı, dedi ki: bana ibni Bahr anlattı, dedi ki: Musa b. Muhammed el-Ensari bana Ebu Muaviye’den, o Ameş’ten, o Mücahid’den, o da ibni Abbas r.a’dan anlattı, dedi ki: “ben hikmetin şehri ve Ali onun kapısıdır” Hayseme, “min hadisi Hayseme b. Süleyman”, sayfa 200 hadisi Hakim en-Nişaburi “Müstedrek”, 3/137, hadis 4637‘de değişik bir sened ile ibni Abbas r.a’dan rivayet etmiştir. Hayseme’nin aktardığı senedde yer alan tüm raviler sika (güvenilir)‘dir. Şimdi inşaAllah raviler hakkında bilgi vereceğiz: Abdullah b. Abbas (عبدالله بن عباس): sahabedir ve malm olduğu üzere sünniler nezdinde tüm sahabeler adil ve sika (güvenilir)’dirler. O yüzden hakkında detaylı bilgi vermeye gerek duymuyoruz. Mücahid (مجاهد بن جبر): sünniler nezdinde güvenilir bir ravidir. Sadece şu kadarını söylemek yeterlidir ki, sünniler nezdinde Kur’an sonrası en güvenilir kitap olan “Sahihi Buhari”nin ravilerindendir. Sünni rical alimi ez-Zehebi onun biografisinde diyor ki: مجاهد بن جبر ( ع ) الإمام ، شيخ القراء والمفسرين ، أبو الحجاج المكي ، الأسود Mücahid b. Cabir, imam, kurra ve müfessirlerin şeyhi, Ebul Haccac el-Mekki el-Esedi وقال يحيى بن معين ، وطائفة : مجاهد ثقة قال ابن سعد مجاهد ثقة ، فقيه ، عالم ، كثير الحديث Yahya b. Main ve taife dedi ki: “Mücahid sika (güvenilir)‘dir” ibni Sad dedi ki: “Mücahid sika (güvenilir), fakih, alim ve çok hadis rivayet eden birisidir” ez-Zehebi, “Siyer”, 4/449 Ameş (الاعمش): önceki ravi Mücahid gibi sünniler nezdinde güvenilir olup “Sahihi Buhari” ve “Sahihi Müslim”de kendisinden hadis rivayet edilmiş olan bir ravidir. ez-Zehebi onun biografisinde diyor ki: الاعمش (ع) سليمان بن مهران، الامام شيخ الاسلام، شيخ المقرئين والمحدثين، أبو محمد الاسدي el-Ameş: Süleyman b. Mihran, imam, şeyhul İslam, müfessir ve muhaddislerin şeyhi, Ebu Muhammed el-Esedi ez-Zehebi, “Siyer”, 6/227 Ebu Muaviye (أبو معاوية): sünniler nezdinde güvenilir bir ravi ve “Sahihi Buhari” ve “Sahihi Müslim”in ravisidir. ez-Zehebi onun biografisinde diyor ki: أبو معاوية ( ع ) محمد بن خازم مولى بني سعد بن زيد مناة بن تميم ، الإمام الحافظ الحجة أبو معاوية السعدي الكوفي الضرير ، أحد الأعلام Ebu Muaviye, Muhammed b. Hizam. Sadan b. Ziyad oğullarının mevalisi, imam, hafız, hüccet, Ebu Muaviye el-Esedi el-Kufi, ulemadan biridir. وقال أحمد بن عمر الوكيعي : ما أدركنا أحدا كان أعلم بأحاديث الأعمش من أبي معاوية قال العجلي : كوفي ثقة وقال يعقوب بن شيبة : ثقة وقال النسائي : ثقة Ahmed b. Ömer dedi ki: “hadis ilmini Ebu Muaviye hariç Ameş’ten kimse idrak edememiştir” İcli dedi ki: “kufeli ve sika (güvenilir)’dir” Yakub b. Şeybe dedi ki: “sika (güvenilir)‘dir” Nesai dedi ki: “sika (güvenilir)‘dir” ez-Zehebi, “Siyer”, 9/74 Musa b. Muhammed el-Ensari (موسى بن محمد الأنصاري): sünni rical ilmine göre güvenilir ravilerden biridir, ibni Ebu Hatem er-Razi onun biografisinde diyor ki: موسى بن محمد الأنصاري Musa b. Muhammed el-Ensari نا عبد الرحمن نا أبو سعيد بن يحيى بن سعيد القطان نا محمد بن الصلت أبو جعفر: نا موسى بن محمد الأنصاري الثقة والله قال نا أبو مالك الأشجعي نا عبد الرحمن قال ذكره أبى عن إسحاق بن منصور عن يحيى بن معين أنه قال : موسى بن محمد الأنصاري ثقة نا عبد الرحمن قال سألت أبى عن موسى بن محمد الأنصاري فقال: لا بأس به bana Muhammed b. Sulat dedi ki: “bana Musa b. Muhammed el-Ensari anlattı ve vallahi o sika (güvenilir)‘dir” Yahya b. Main dedi ki: “Musa b. Muhammed el-Ensari sika (güvenilir)‘dir” babama onun hakkında sordum, dedi ki: “onda sorun yoktur” ibni Ebu Hatem, “Cerh ve Tadil”, 8/160 Mahzuf b. Bahr (محفوظ بن بحر): sünni rical ilmine öre güvenilir bir ravidir, sünni rical alimi ibni Hibban onu “es-Sikat (güvenilirler)” kitabında zikretmiştir, bkz: ibni Hibban, “es-Sikat”, 9/204 Muhammed b. Avf (محمد بن عوف): sünni rical ilminde otorite alimlerden olan ibni Hacer onun biografisinde diyor ki: محمد بن عوف بن سفيان الطائي أبو جعفر الحمصي ثقة حافظ من الحادية Muhammed b. Avf b. Süfyan et-Tai, Ebu cafer el-Hamsi, sika (güvenilir) ve hadis hafızıdır. ibni Hacer, “Takribut Tehzib”, 2/121, 6222-ci ravi görüldüğü gibi Hayseme b. Süleyman’ın rivayet ettiği hadisin senedinde yer alan tüm raviler sika (güvenilir)’dir. hadisi kendi kitabında ibni Abbas r.a’dan başka bir sened ile rivayet eden Hakim en-Nişaburi de hadisin sıhhati hakkında diyor ki: هذا حديث صحيح الإسناد و لم يخرجاه و أبو الصلت ثقة مأمون فإني سمعت أبا العباس محمد بن يعقوب في التاريخ يقول: سمعت العباس بن محمد الدوري يقول: سألت يحيى بن معين عن أبي الصلت الهروي فقال: ثقة فقلت: أليس قد حدث عن أبي معاوية عن الأعمش أنا مدينة العلم فقال: قد حدث به محمد بن جعفر الفيدي و هو ثقة مأمون سمعت أبا نصر أحمد بن سهل الفقيه القباني إمام عصره ببخارى يقول: سمعت صالح بن محمد بن حبيب الحافظ يقول: و سئل عن أبي الصلت الهروي فقال: دخل يحيى بن معين و نحن معه على أبي الصلت فسلم عليه فلما خرج تبعته فقلت له: ما تقول رحمك الله في أبي الصلت فقال: هو صدوق فقلت له: إنه يروي حديث الأعمش عن مجاهد عن ابن عباس عن النبي صلى الله عليه و سلم أنا مدينة العلم و علي بابها فمن أراد العلم فليأتها من بابها فقال: قد روى هذا ذاك الفيدي عن أبي معاوية عن الأعمش كما رواه أبو الصلت bu hadisin isnadı sahihtir ve onlar (Buhari ve Müslim) tahriç etmemiştirler ve (hadisin ravilerinden) Eba Selt sika (güvenilir)’dir. Ebul Abbas Muhammed b. Yakub “Tarih”de dedi ki: Abbas b. Muhammed Duri’nin şöyle dediğini duydum: Yahya b. Main’e Eba Selt el-Herevi hakkında sordum “sika (güvenilir)‘dir” dedi. Dedim ki: “ama o Ebu Muaviye’den, o da Ameş’ten “ben ilmin şehriyim” hadisini rivayet etmektedir” (Yahya b. Main) dedi ki: “bu hadisi Muhammed b. Cafer el-Feydi de rivayet etmiştir ve o sika (güvenilir)’dir.” (ben Hakim) Ebu Nasr Ahmed b. Sehl’in şöyle dediğini duydum: hafız Salih b. Muhammed b. Habib’e Ebul Selt el-Herevi hakkında sorulan soruya cevaben şöyle dediğini duydum: Yahya b. Main’in yanına girdik ve “Ebu Selt el-Herevi hakkında ne dersin?” dedik. Yahya b. Main dedi ki: “o sadık’tır” dedim ki: “ama o Ebu Muaviye’den, o Ameş’ten, o Mücahid’den, o ibni Abbas’dan, o da Nebi s.a.a’den “ben ilmin şehri Ali ise kapısıdır, ilim isteyen kapıya gelsin” diye rivayet etmektedir” Yahya b. Main dedi ki: “bu hadisi Feydi Ebu Muaviye’den, o da Ameş’ten Ebu Slet’in rivayet ettiği gibi rivayet etmiştir” Hakim en-Nişaburi “Müstedrek”, 3/137, hadis 4637 |
